Jaarbericht FIOD 2019, Financiële opsporing, een steeds belangrijker middel bij de bestrijding van criminaliteit

Publicatiedatum 09-01-2020, 6:24

In 2019 heeft de FIOD ruim 800 onderzoeken afgerond waarvan 305 op verzoek van het buitenland.

Steeds vaker lukt het ons om zicht te krijgen op de bedenkers en facilitators van de financiële fraude; zij die de criminele organisaties helpen met ingewikkelde (internationale) constructies om crimineel vermogen wit te wassen en te verbergen. Hierbij helpt de technologie en is internationale samenwerking de standaard. De behoefte om dat nog meer samen te kunnen doen met landen met een financieel centrum zoals de Verenigde Arabisch Emiraten met Dubai, Singapore en Hongkong is groot en neemt toe.

Zicht krijgen op en begrijpen hoe de financiële fraude verloopt, zijn belangrijk doelen. Zonder deze kennis blijft de bestrijding van financiële fraude symptoombestrijding. De ingezette samenwerking met de banken draagt bij aan het zicht krijgen op de organisatie van financiële fraude én het voorkomen en effectief bestrijden daarvan. Een verdere samenwerking met private partijen, waaronder banken, helpt bij de bestrijding van financiële criminaliteit. Op deze wijze kan de FIOD invulling geven aan de doelstelling om een maximale bijdrage te leveren aan de financiële veiligheid van Nederland.

Bestrijding van witwassen

De omvang van het witwassen in Nederland blijft groot. Het nationaal Plan van Aanpak Witwassen geeft richting aan de bestrijding met drie bouwstenen:

• verhogen van barrières;
• vergroten van de effectiviteit van de poortwachtersfunctie en het toezicht hierop;
• het versterken van de opsporing en vervolging.

Enkele voorbeelden uit 2019

De FIOD deed in een Joint Investigation Team (JIT) met Duitsland onderzoek naar witwassen en grootschalige drugssmokkel. Op een winterse actiedag in februari werden in Nederland zeven en in Duitsland vijf mensen gearresteerd. De politie, Douane en Defensie verleenden bijstand.

De FIOD en politie deden gezamenlijk onderzoek naar vier autobedrijven. Zij worden verdacht van grensoverschrijdende btw-fraude en het faciliteren van witwassen bij de export van tweedehands leaseauto’s. Dit is een vorm van Trade Based Money Laundering (TBML) waarbij goederen (in dit geval auto’s) worden gebruikt voor het witwassen van crimineel geld. Op de actiedag in dit onderzoek werden verspreid door Nederland 15 locaties doorzocht. Er werd beslag gelegd op meer dan 500 auto’s, 350.000 euro contant geld en 25 bankrekeningen.

Het Combiteam van de FIOD en de Dienst Landelijke Recherche van de politie deed ook onderzoek naar een andere vorm van TBML. Dat betrof de export van aardappelen en uien. In de periode 2014 tot begin 2019 zouden Nederlandse handelaren bijna € 150 miljoen contant geld hebben aangenomen.

De aanpak van TBML wordt het eerste project waarin overheid en banken op deze wijze samenwerken in het kader van de intensivering aanpak witwasbestrijding. De brede samenwerking bij TBML met de banken start in januari 2020.

Bestrijding van corruptie en cyberfraude

Corruptie, cyberfraude en witwassen gaan vaak hand in hand. Dat geldt ook voor de opsporing.

Enkele voorbeelden uit 2019

De FIOD deed onderzoek naar Nederlandse vennootschappen die het betalen van steekpenningen door het Braziliaanse conglomeraat Odebrecht SA hebben gefaciliteerd. Minimaal 100 miljoen euro zou door het Nederlandse financiële stelsel zijn gestroomd. De betalingen zouden uiteindelijk bestemd zijn voor buitenlandse ambtenaren en politieke partijen.

Op 22 mei 2019 haalde de FIOD Bestmixer.io offline; een van de grootste online mixers voor cryptovaluta. Hiermee werd een grote slag toegebracht aan het verhullen van criminele geldstromen via het mixen van cryptovaluta zoals bitcoins. De online mixservice zou in een jaar tijd een omzet hebben behaald van 200 miljoen dollar. In het onderzoek werd nauw samengewerkt met het Digital Intrusion Team (DIGIT) van de politie, Europol en met de autoriteiten in Luxemburg, Frankrijk en Letland.

Bestrijden van belastingfraude

Een belangrijke taak van de FIOD is het opsporen van belastingfraude.

Enkele voorbeelden uit 2019

In 2019 deed de FIOD verschillende onderzoeken naar fraude bij e-commerce; de online verkoop van producten uit China. Door deze fraude kunnen producten goedkoop worden aangeboden, goedkoper dan door bonafide bedrijven die wel belasting betalen. Dit werkt concurrentievervalsend.

In een onderzoek naar accijnsfraude en witwassen rolde de FIOD een internationale criminele organisatie op. De organisatie hield zich bezig met illegale invoer, bewerking, opslag van en de handel in tabak. Op de internationale actiedag werden 18 mensen aangehouden. De actie werd ondersteund door opsporingsambtenaren, rechters en officieren van justitie in België, Cyprus, Italië, Polen, Roemenië, Tsjechië en het Verenigd Koninkrijk.

Verwachting voor 2020

De FIOD zal zich onverminderd blijven richten op het bestrijden van belastingfraude.

Witwasbestrijding

Bij de witwasbestrijding zal het nationaal Plan van Aanpak Witwassen leidend zijn. De samenwerking met de banken in FEC-verband is daarbij van cruciaal belang. Deze samenwerking zal zichtbaar worden: banken en overheid gaan deze samenwerking op een fysieke locatie vormgeven. Doel is om de omvang van het witwassen in Nederland structureel terug te brengen, te beginnen met 5% per jaar.

De uitvoering van het nationaal Plan van Aanpak Witwassen zal ook verbonden worden met de strijd tegen de drugscriminaliteit. De FIOD zal zich bij deze ontwikkelingen blijven inzetten op bestrijding van de bedenkers en facilitators van financiële fraude met de inzet van moderne technologie en (internationale) samenwerking.

Het Multidisciplinair Interventie Team (MIT) in oprichting met specialisten van verschillende overheidsdiensten biedt perspectief om de aanpak te verbreden tot de verdienmodellen van de georganiseerde drugscriminaliteit.

Internationale samenwerking

De internationale samenwerking in J5 verband met partners uit Australië, Canada, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten zal verder geoperationaliseerd worden. Dit zal leiden tot gezamenlijke internationale onderzoeken in de strijd tegen internationale fiscale criminaliteit en witwassen.

Ook zal samen met de politie en het OM het internationale netwerk worden verstevigd voor een effectieve bestrijding van de financiële criminaliteit.

Voor informatie: Adriaan Ros, 06-1830 4204