Vimpelcom betaalt bijna 400 miljoen dollar aan Nederland voor omkoping in Oezbekistan

Publicatiedatum 19-02-2016, 12:00

De internationale telecomprovider Vimpelcom Ltd en haar dochterbedrijf Silkway Holding BV (hierna aangeduid als Vimpelcom) hebben een door het Openbaar Ministerie (OM) aangeboden transactie van in totaal 397.500.000 US dollar geaccepteerd.

Het OM verwijt het in Amsterdam gevestigde Vimpelcom ambtelijke omkoping en valsheid in geschrifte rondom en na de toetreding tot de Oezbeekse telecommarkt. Het gaat om de periode 2006 tot en met 2012.

• Vimpelcom betaalt aan Nederland en Verenigde Staten in totaal 795.000.000 US dollar
• Vimpelcom betaalt 397.500.000 US dollar aan Nederland waarvan 167.500.000 US dollar ontneming
• Vimpelcom neemt maatregelen om compliance te verbeteren
• Onderzoek naar natuurlijke personen en andere rechtspersonen buiten Vimpelcom wordt voortgezet

Internationale strijd tegen corruptie

Parallel aan het Nederlandse onderzoek door de FIOD liep er een onderzoek door het Amerikaanse Department of Justice (DoJ) en de Amerikaanse toezichthouder Securities and Exchange Commission (SEC). In totaal betaalt Vimpelcom 795.000.000 US dollar aan boete en afpakresultaat. Hiervan wordt de helft aan Nederland betaald en de andere helft aan de Verenigde Staten (VS).

Multinational Vimpelcom is in het afgelopen decennium uitgegroeid tot een van de zes grootste telecomproviders ter wereld, met markten in onder andere Rusland, Italië, Azië, Afrika, Oekraïne, Kazachstan en Oezbekistan. Het bedrijf is genoteerd aan de Amerikaanse NASDAQ Global Select Market beurs in New York. De multinational is sinds 2010 gevestigd in Amsterdam.

Corruptie wordt internationaal bestreden. Door een internationale aanpak wordt duidelijk gemaakt dat corruptie niet wordt getolereerd en dat er hoge straffen worden opgelegd. Vimpelcom profiteert door de vestiging in Amsterdam van het gunstige vestigingsklimaat in ons land. Het bedrijf moet zich aan de Nederlandse wetten en regels houden, ook bij handel in het buitenland. Corruptie vormt een ernstige aantasting van de integriteit van overheden, met grote morele en politieke gevolgen. Corruptie tast de vrije marktwerking aan en vormt een bedreiging voor de internationale stabiliteit.

Strafrechtelijk onderzoek

Het Nederlandse strafrechtelijk onderzoek startte in 2013 en is uitgevoerd door de FIOD onder leiding van het Functioneel Parket. In maart 2014 is in het kader van het onderzoek het hoofdkantoor van Vimpelcom in Amsterdam doorzocht. Vimpelcom heeft zelf ook onderzoek laten doen naar haar eigen activiteiten in Oezbekistan. Dit onderzoek is uitgevoerd door interne onderzoekers, door een Amerikaans gespecialiseerd advocatenkantoor en door forensische accountants. Zowel het Nederlandse OM als de Amerikaanse autoriteiten zijn periodiek geïnformeerd over de resultaten van dit interne onderzoek.

Strafbare feiten

Uit het strafrechtelijk onderzoek door de FIOD komt naar het oordeel van het OM naar voren, dat Vimpelcom steekpenningen aan Oezbeekse overheidsfunctionarissen heeft betaald. Dat gebeurde om in 2006 tot de Oezbeekse telecommarkt toe te treden. Na de toetreding zijn rond de periodes van uitbreidingen van telecomlicenties, nummerblokken en 3G- en 4G-frequenties wederom steekpenningen aan overheidsfunctionarissen betaald. Naast betalingen van in totaal 114.500.000 US dollar betaalde Vimpelcom nog eens 30.000.000 US dollar aan liefdadigheidsdoelen waarvan een aantal gelieerd was aan Oezbeekse overheidsfunctionarissen. Deze betalingen leveren naar het oordeel van het OM de strafbare feiten ambtelijke omkoping (corruptie) en valsheid in geschrift op.

Ernst van de feiten

Corruptie en daaraan gerelateerde strafbare feiten zijn ernstig vanwege het ondermijnende en corrumperende karakter op de samenleving. Corruptie zorgt voor concurrentievervalsing en het vormt een ernstige aantasting van de integriteit van overheden, met grote morele en politieke gevolgen. Corruptie tast de vrije marktwerking aan en vormt een bedreiging voor de internationale stabiliteit.

Vimpelcom heeft volgens het OM door jarenlange omkoping een dominante positie op de telecommarkt in Oezbekistan verkregen en veel winst kunnen maken. Door haar handelwijze heeft het in Nederland gevestigde Vimpelcom bijgedragen aan corruptie in Oezbekistan.

Passende afdoening

De transactie met bestraffing en ontneming zoals opgelegd aan Vimpelcom ziet het OM als een passende afdoening. Het is een straf die pijn doet, recht doet aan de ernst van de feiten en de geschokte rechtsorde. De strafrechtelijke reactie bevat een straf- (geldboete), herstel- (afpakresultaat) en preventiecomponent (compliance).

Met strafoplegging en het afpakken van criminele verdiensten wordt afgerekend met het verleden. Het is duidelijk dat een bedrijf niet wegkomt met het plegen van strafbare feiten en dat het de oneerlijk verdiende winsten moet terugbetalen.

Er is daarnaast effect voor de toekomst. Er gaat een afschrikwekkend effect van de straf uit voor andere bedrijven. Daarnaast heeft de transactie effect voor de compliance binnen het bedrijf. Er zijn bij Vimpelcom een groot aantal compliance maatregelen getroffen, waardoor de kans op herhaling in de toekomst wordt verkleind. Er is door het OM rekening gehouden met de omstandigheid dat Vimpelcom ook schikkingen met de Amerikaanse DoJ en toezichthouder SEC heeft getroffen. Met het parallelle overheidsoptreden tegen corruptie laten we zien dat corruptie internationaal wordt aangepakt en dat het niet loont.

Compliance

De Amerikaanse autoriteiten hebben als voorwaarde aan de buitengerechtelijke afdoening gesteld dat een externe compliance monitor wordt benoemd bij Vimpelcom voor een periode van drie jaar. De benoeming van de monitor betekent dat de bedrijfsvoering van het hele Vimpelcom concern gedurende drie jaar door een toezichthouder gecontroleerd zal worden. Er wordt gerapporteerd aan zowel de Verenigde Staten als aan Nederland. Daarnaast is door het Nederlandse OM afgesproken dat Vimpelcom actief meewerkt om de compliance op orde te krijgen en onregelmatigheden zelf meldt.

Bestraffing

De straf bestaat uit een boete van 100.000.000 US dollar en een betaling van 130.000.000 US dollar. Dat laatste bedrag is de geschatte waarde van voorwerpen (in dit geval aandelen), die vatbaar zijn voor verbeurdverklaring. Bij de bepaling van de Nederlandse boete is rekening gehouden met de omstandigheden dat de betalingen aan Oezbeekse functionarissen gedurende een lange tijd (een periode van 7 jaar) hebben plaatsgevonden en het om hoge omkopingsbedragen gaat. Er is – net zoals gebruikelijk bij het formuleren van de strafeis in de zittingszaal – ook rekening gehouden met de houding van de verdachte. Vimpelcom heeft meegewerkt aan het onderzoek en heeft haar interne onderzoeksgegevens beschikbaar gesteld. Er wordt door Vimpelcom actie ondernomen om schoon schip te maken en de compliance op orde te krijgen. Directieleden die direct of indirect hebben meegewerkt aan de omkoping hebben de onderneming reeds verlaten.

Afpakken van criminele verdiensten

Vimpelcom heeft met Unitel de Oezbeekse markt betreden en in relatie daarmee naar het oordeel van het OM steekpenningen aan (een bedrijf van) een Oezbeekse overheidsfunctionaris betaald. De Oezbeekse markttoetreding had zonder die betaling niet succesvol kunnen plaatsvinden. Na de markttoetreding verwerft Unitel nieuwe licenties en nummerblokken, in relatie waarmee eveneens steekpenningen zijn betaald. Hierdoor verkreeg Unitel een dominante positie op de Oezbeekse telecommarkt. De activiteiten in Oezbekistan zijn daarmee alle te relateren aan de omkoping. De verdiensten van Unitel sinds de markttoetreding tot aan begin 2014 vormen daarom volgens het OM wederrechtelijk verkregen voordeel. Omdat Unitel een 100% dochtermaatschappij is van Vimpelcom worden deze verdiensten afgepakt van Vimpelcom. In Nederland wordt 167.500.000 US dollar ontnomen.

Onderzoek voortgezet

Het Nederlandse OM doet nog strafrechtelijk onderzoek naar meerdere natuurlijke personen, waarvan één met de Nederlandse nationaliteit. Hij is in november aangehouden en in verzekering gesteld. Het OM vindt dat de natuurlijke personen die ervan verdacht worden leiding te hebben gegeven aan de corruptie, vervolgd moeten worden indien hun betrokkenheid wettig en overtuigend bewezen kan worden.

Het Nederlandse OM heeft informatie uit haar onderzoek gedeeld met landen waar vervolging van de andere personen mogelijk is.